معرفي اداره معاضدت قضایی کانون وکلای دادگستری
وظايف و مأموريت‌هاي اداره
طبق ماده ۲۴ قانون وکالت مصوب ۲۵ بهمن ۱۳۱۵ کسانی که قدرت تأدیه حق‌الوکاله ندارند، می‌توانند از کانون وکلا تقاضای معاضدت نمایند، مشروط بر اینکه دعوی آنان با اساس و راجع به شخص تقاضاکننده باشد. طبق ذیل این ماده ، وزارت دادگستری مأمور تهیه نظامنامه در این خصوص شد.
نظامنامه مذکور تحت عنوان «آیین نامه قانون وکالت» در سال ۱۳۱۶ تصویب شد و طی مواد ۳۴ تا ۴۹ در خصوص تشکیلات معاضدت قضایی تعیین تکلیف نمود. بر اساس ماده ۳۴ این آیین نامه، مؤسسه معاضدت قضایی در مرکز تشکیل میشود که دارای شعبه دبیرخانه، شعبه عرایض و شعبه قضایی است. همچنین طی مواد بعدی وظایف و تکالیف مؤسسه معاضدت قضایی مشخص شده است. گرچه از مواد مذکور به خوبی می‌توان استفاده کرد که محدوده صلاحیت مؤسسه معاضدت قضایی تمام کشور است و سایر کانون‌ها نیز تقاضای وکیل معاضدتی را باید به مؤسسه مذکور ارسال دارند و خود حق اقدام ندارند، لکن تاکنون این محدوده صلاحیت عملی نشده است و کانون های وکلای مستقل نیز رأساً امور معاضدت قضایی را انجام می‌دهند.
وظایف اداره معاضدت قضایی براساس مقررات قانونی به شرح زیر است:
۱- تعیین وکیل معاضدتی:
طبق مواد ۴۱ و ۴۲ آیین نامه قانون وکالت پس از وصول تقاضا ، شعبه عرایض باید عقیده خود را در مورد پیشرفت دعوی اظهار کند و اگر دعوی پیشرفت داشته باشد، برای تقاضاکننده از سوی شعبه قضایی وکیل تعیین میشود.
طبق ماده ۳۷ و ۳۸ معاضدت قضایی مجاز است از تقاضا کننده توضیحات بخواهد و پیرامون دلایل دعوا تحقیق کند و هرگاه تشخیص دهد که مقصود متقاضی سوء استفاده و شرخری است، از تعیین وکیل خودداری کند.
۲- نظارت بر روند پرونده ارجاعی
در مواردی که از سوی کانون وکلا برای افراد بی‌بضاعت وکیل تعیین میشود، اعتبار و حیثیت کانون وکلا نیز تحت تأثیر روش انجام وظیفه وکیل انتخابی می‌باشد و لذا باید کانون وکلا در امر پیگیری پرونده حساسیت لازم را از خود نشان دهد.
طبق ماده ۴۴ آیین نامه، وکیل انتخابی باید از جریان کار مرجوع، شعبه قضایی را مطلع کند.
۳- مشورت به وکلای انتخابی
طبق ماده ۴۵ آیین نامه، وکیل انتخابی حق دارد راجع به طرز اقداماتی که در دفاع از موکل معاضدتی لازم است ، از معاضدت قضایی مشورت بگیرد و اداره معاضدت باید به این تقاضا پاسخ بدهد.
۴- وصول حق‌الوکاله سهم کانون
طبق ماده ۴۳ آیین نامه، پس از ختم دعوی، در صورتی که موکل معاضدتی محکوم‌له واقع شود وکیل موظف است خمس حق‌الوکاله را طبق قرارداد وصول و به صندوق کانون وکلا واریز کند، مگر اینکه ثابت کند دریافت حق‌الوکاله قانوناً مقدور نیست.
۵- مشاوره حقوقی
بر حسب رویه موجود در اداره معاضدت، همکاران وکیل به مراجعه کنندگان به‌طور رایگان مشورت حقوقی می‌دهند. این اقدام، داوطلبانه و نیکوکارانه است، زیرا مبنای قانونی این وظیفه آیین نامه دفتر راهنمایی مصوب سال ۱۳۱۷ است که ظاهراً وزیر وقت عدلیه تصویب کرده است. طبق این آیین نامه وزارت عدلیه مکلف شده به مراجعان به دادگستری و ادارات ثبت اسناد راهنمایی حقوقی ارائه دهد.
براساس ماده ۱ آیین نامه ، اجرای این وظیفه ازسوی وزارت عدلیه به کانون وکلا محول شده است.
از آنجا که در سال ۱۳۳۱ کانون وکلا به عنوان مؤسسه‌ای مستقل تأسیس شد و وابستگی اداری آن با وزارت عدلیه منتفی شد، به نظر می‌رسد تکلیف اداری مقرر در ماده اول آیین نامه سال ۱۳۱۷ هم ساقط شده است . زیرا وزیر دادگستری رأساً از سال ۱۳۳۱ با تصویب استقلال کانون وکلا نمی‌توانسته برای کانون وکلا تکلیفی تعیین کند.
